Cultural Wars; chaos in de orde scheppen - door HTF-alumnus Barbara Passchier

Beelden en beeldschermen

HTF-alumnus Barbara Passchier schreef een essay n.a.v. het thema van de Maand van de Filosofie: chaos.

'Als kind kon ik goed begrijpen dat mensen kwaad waren: er was honger, armoede en Spanje wilde de baas spelen. De kerkleiders zaten er warmpjes bij en hielden de mensen graag arm en dom. Ik kon me niet voorstellen hoe het was om je laatste geld te besteden aan een aflaat (getuigschrift dat je zonden waren vergeven), uit angst voor het hiernamaals, terwijl je toekijkt hoe de priester er steeds rijker van wordt. (Inmiddels realiseer ik me dat ook ik geld uitgeef aan onnozele dingen waar slechts enkelen rijk van worden). Er moest iets aan veranderd worden en mensen zoals Erasmus (voorzichtig en van binnenuit) en Luther (direct en openlijk) zetten zich daarvoor in. Maar ik vroeg me waarom al die mensen het nodig vonden alles kort en klein te slaan en elkaar uit te moorden. Zonder de beeldenstorm zou er veel meer van de kunst en cultuur uit die tijd bewaard zijn gebleven.

Soms, als ik de berichten en discussies lees over zwarte piet, trans personen, abortus, het aantal letters bij LHBTIQ+, de uitspraken van Johan Derksen, het herschrijven van klassiekers, wie er wel of niet een gedicht mag vertalen, wie er gecanceld wordt, wie de macht heeft over social media, wie er boos mag zijn en wie er dankbaar moet zijn, dan denk ik nog wel eens aan de beeldenstorm en de protestanten. Een storm op mijn beeldscherm.'

'Neiman stelt dat woke draait om de emoties die welbekend zijn aan de linkerkant van het politieke spectrum: de zorgen om gemarginaliseerden, de verontwaardiging over onderdrukking, de vastberadenheid om historische misstanden recht te zetten, maar dat het gebaseerd is op een aantal filosofische aannames, van onder andere Michel Foucault, die de progressieve doelen ondermijnen.(12) Foucault ziet af van de idee van ‘de mens’ en stelt dat rechtvaardigheid niet werkelijk bestaat, maar slechts een volgend machtsmechanisme is. Hij gelooft evengoed niet in vooruitgang. Elke poging daartoe leidt tot een nieuwe vorm van onderdrukking. Maar hoe kun je strijden voor een betere positie voor gemarginaliseerden, als je nog helemaal geen enkele vooruitgang hebt gezien in de geschiedenis? (13) Zo kom je uit bij het nihilisme waar eerder de liberalen van beschuldigd werden. Vooruitgang betekent overigens niet een technische of economische vooruitgang, maar dat mensen samen een substantiële verbetering van het leven kunnen voortbrengen. Niet alles wat er gebeurt is progressie, maar progressief links gelooft volgens Neiman wel dat het in principe mogelijk is. (14) Ik denk dat ik daar zelf, ondanks dat ik een enorme pessimist kan zijn, het meest moeite mee heb als ik kijk naar de beeldenstorm of het fenomeen ‘cancelen’; dat het (in eerste instantie) niet zozeer leidt tot een verbetering van de moraal en de maatschappij in zijn geheel, maar tot een omkering van de rollen. In het filosofisch Kwintet zegt Bas Heine dat het logisch is dat je je verenigt op basis van de kenmerken waar je op achtergesteld wordt in de samenleving, maar de vraag is wat je er dan vervolgens mee doet. Hij citeert een bekende activist die aan hem vertelde; “van mijn medestanders wil de helft dat het beter wordt, de andere helft wil wraak.”

Download het hele essay ⬇️

Barbara sluit haar essay af met de woorden: 'In mijn opleiding tot sociaal pedagogisch hulpverlener heb ik geleerd dat een waarom-vraag aanvallend kan over komen. Die opleiding heb ik niet afgemaakt. Mijn opleiding tot toegepast filosoof heb ik wel afgemaakt. Want wat is er nou leuker en belangrijker dan voor een beetje chaos te zorgen en tot vervelens toe blijven vragen: waarom doen we dit, waarom werkt dit zo, waarom vinden we dit normaal?'

Lees HIER meer over Barbara en reageer op haar essay.