Terugblik HTF-symposium Polarisatie

Een terugblik op het HTF-symposium ‘Polarisatie, omarmen of bestrijden?’

Zaterdag 2 december jl. vond het HTF-symposium over polarisatie plaats. We mogen terugkijken op een intrigerend en boeiend symposium. Op deze prachtige zaterdag kwamen er ruim honderdtwintig filosofisch geïnteresseerden bij elkaar. “Laten we samen ontdekken,” begon dagvoorzitter Lianne Tijhaar het symposium, “wat kan een toegepast filosoof nu eigenlijk met het begrip ‘polarisatie’ kan.”

Drie lezingen

In drie lezingen gaven twee filosofen en een politicoloog inzicht in de aard en uitdagingen van polarisatie. Marjan Slob, onze denker des vaderlands, verwees in haar lezing naar Bart Brandsma met zijn onderscheid tussen conflict (verschillen van elkaar) en polarisatie (afstand tot elkaar). Slob ziet polarisatie als geworteld in identiteitsdenken, waardoor we tegenover elkaar komen te staan. Zij pleitte ervoor  het gesprek aan te gaan op basis van onderliggende waarden. In die gesprekken kunnen wij ruimte voelen en begrip voor elkaar krijgen, zonder de verschillen te hoeven oplossen.

Na dit duidelijke onderscheid tussen conflict en polarisatie was het woord aan HTF-docent Floris van den Berg. Hij sprak over zijn boek Het spook van Woke, waarin hij het woke-gedachtegoed kritisch tegen het licht houdt. Dit gedachtegoed draagt volgens hem bij aan polarisatie door tegenstanders als vijanden neer te zetten en zo het wij/zij-denken te versterken. Ook hij verbindt polarisatie met identiteitsdenken en ziet woke als een extreme vorm hiervan. Floris roept op tot openheid in debatten en het onderzoeken van onze eigen rol in polarisatie, waarbij hij diversiteit in meningen noodzakelijk acht voor een gezond debat.

De laatste spreker van de dag was Menno Hurenkamp, hoogleraar politicologie aan de Universiteit voor Humanistiek. Hij gaf uitleg over verschillende vormen van polarisatie en maakte duidelijk dat niet iedere vorm van polarisatie slecht is. Het verduidelijken van verschillen tussen meningen is zelfs essentieel voor democratische processen. De gevaarlijkste vorm van polarisatie acht hij die waarbij extremen overheersen en het gematigde midden vervaagt. Dit proces wordt tegenwoordig door invloedrijke politieke leiders actief gestimuleerd. Hij noemde in dit verband de grote verkiezingsoverwinning van de PVV, die zijns inziens voortkomt uit een gevoel van veronachtzaming en ondervertegenwoordiging.

Paneldiscussie

Na de drie lezingen namen de drie denkers gezamenlijk plaats op het podium voor een paneldiscussie, waarbij het er vurig aan toe ging. Hoewel er verschillen in opvatting waren, zijn de drie sprekers het eens over het belang van een voortdurende dialoog, om niet van elkaar te vervreemden en onze gedeelde menselijkheid te behouden.

"Dus nodig eens iemand uit waar je normaal geen koffie mee zou drinken en ga het gesprek aan over diens waarden. Ontmoet de mens achter de standpunten!"

Tijdens de pauzes en na de paneldiscussie werd er volop met elkaar gesproken en werd het doel van deze dag, namelijk: verbreding van ons begrip van polarisatie, ruimschoots bereikt. Als filosofen en bezoekers kunnen wij nu zelf aan de slag. Dus nodig eens iemand uit waar je normaal geen koffie mee zou drinken en ga het gesprek aan over diens waarden. Ontmoet de mens achter de standpunten!

Heel veel dank aan de sprekers Marjan Slob, Floris van den Berg, Menno Hurenkamp, dagvoorzitter Lianne Tijhaar, organisator Eva Stor en alle studenten die hebben meegewerkt aan deze mooie dag. Credits video: Nicky Bakker.