Belangrijke momenten krijgen evenveel gewicht als onbelangrijke momenten. Een schoolmusical is even groot als een grasspriet in de wei. Veel van het beeld is versneld. We horen mensen in gesprek, af en toe een stuk muziek en gedurende de film hoor je soms de stem van Mekas zelf. Je hoort hem als oude man in zijn editing-ruimte. Hij spreekt direct tegen de kijker over van alles en nog wat. Het is verrassend mooi om zijn Litouwse accent te horen terwijl hij met humor, passie en een verstopte laag verdriet over zijn geleefde leven praat, wetend dat hij nu wel aan het einde is.

Narratieve zelfzorg
Dat Michel de Montaigne een van de bekendste filosofen ooit is, wordt extra bijzonder als je beseft dat hij in zijn hele carrière maar één boek heeft geschreven: Essays. Nog specialer is, dat de Essays een heel persoonlijk boek is. Montaigne bespreekt onderwerpen die hij in zijn leven tegenkomt, zoals zijn slaapschema, zijn opvoeding en zijn leeftijd. Dit heet ‘narrativiteit’: de vertelling van het leven. Door over jezelf te schrijven leer je jezelf beter kennen: je kunt je ervaringen evalueren en daar sterktes en zwaktes uithalen. Zoals Montaigne dit in schrift in zijn Essays dit doet, zo doet Mekas dit met beelden in zijn film. Montaigne en Mekas omschrijven, reflecteren en evalueren van alles. Ze delen met de lezer en kijker allerlei anekdotes en praktische wijsheden, en hieruit blijkt het belang van nieuwsgierigheid, ervaring en herinnering in het leven. Het grote verschil is natuurlijk dat Essays een boek is en As I Was Moving Ahead een film. Montaignes narratieve zelfzorg brengt verheldering en orde, maar dat was niet het doel van Mekas met zijn film. Wat was zijn doel dan wel? 

Doodeerlijke zelfexpressie
Flitsende beelden met klassieke piano, rustige landschappen met verdovende ruis… De film zit vol met dit soort stilistische contrasten. De film is op momenten enorm troostend en maar soms ook pure chaos. Dit komt doordat Jonas Mekas niet voor orde wil zorgen maar gewoon zichzelf wil laten zien. Er is tekst, zoals in de Essays van Montaigne, maar er is ook beeld, muziek en stilte. Elke keuze die Mekas maakt, is weloverwogen en op de een of andere manier raakt alles aan iets dat diep in mij ligt. Ieder aspect (en dat zijn er veel) in elke minuut (dat zijn er ook veel) is doodeerlijke zelfexpressie in de puurste artistieke vorm: “All I want to tell you, it's all here. I am in every image of this film, I am in every frame of this film.”

Artistieke kracht
De film van Mekas raakt aan iets. Maar aan wat? Vond ik de film mooi? Leuk? Interessant? Ik kan geen woorden bedenken om de ervaring te beschrijven. Je herkent het vast: prachtige momenten, helaas gedoemd om slechts een herinnering te blijven. We kunnen niets anders dan het mysterie omarmen en genoegen nemen met de ervaring. Maar Jonas Mekas laat het daar niet bij. Hij neemt geen genoegen met alleen de ervaring, hij deelt haar. Hij omarmt het mysterie én verandert het in kunst. Hij deelt zijn herinnering en leven, wie hij is geweest en wie hij is, met de kijker. Hij maakt daarbij gebruik van Montaignes narrativiteit en dat geeft zijn film veel artistieke kracht. 

Dat is de kracht van As I Was Moving Ahead Occasionally I Saw Brief Glimpses Of Beauty: de film is groter dan woorden. Het is geen wonder dat ik de woorden niet heb om zoiets groots uit te drukken. 

Huub Kuyvenhoven (17) is eerstejaars student aan de HTF. Hij heeft een passie voor films en muziek en is van plan Film- en Literatuurwetenschappen te gaan studeren aan de Universiteit in Leiden. Hij hoopt ooit een eigen film te maken. In zijn vrije tijd speelt hij piano en werkt hij in de horeca.